Edward Scicluna

Biex nitgħallmu mill-passat

Minħabba ċ-ċokon tal-ekonomija Maltija, Malta hi meqjusa bħa­la ‘small open economy’. Eko­nomija miftuħa jeħtiġilha politika ekonomika differenti minn ekonomija magħluqa. Kontra l-pajjiżi tal-Amerika t’Isfel li kienu jipprattikaw dik li ngħidulha politika tal-‘import substitution’ li tinkoraġ­ġixxi li jingħalqu s-swieq għall-importazzjoni biex b’hekk tip­permettilhom jipproduċu dawk l-oġġetti huma stess, il-pjan ta’ żvilupp tal-Prim Mi­nistru Mintoff għas-snin 1973-1979 ma kienx qed jibbaża fuq din il-politika. Ir-riżorsi kollha li seta’ jig­gwadanja l-pajjiż, Mintoff ried litteralment jibni bihom lil Mal­ta biex tkun magna ta’ pro­duzzjoni li tesporta lejn barra l-pajjiż. Sew il-fabbriki tal-manifattura, kif ukoll is-servizzi marittimi inkluż it-tiswija u l-bini tal-vapuri u l-‘freeport’ kienu mmirati biex jesportaw lejn is-swieq internazzjonali u mhux lejn is-suq ċkejken ta’ pajjiżna. B’din l-esportazzjoni l-pajjiż seta’ jaqla’ l-flus barra­nin li jużahom biex jinvesti, jixtri ż-żejt u jixtri bihom pro­dotti minn barra għall-konsum tal-Maltin.

Dwar il-kummerċ kien jara li ħafna importaturi kienu qed jistgħanew minn kummerċ monopolistiku jew restrittiv fis-sens ta’ nuqqas ta’ kompe­tizzjoni ġusta.
Illum l-Unjoni Ewropea hi ħafna kontra dawn is-‘sole agen­cies’ u timbotta lill-gvernijiet biex jiftħu u jipper­mettu l-kompetizzjoni. Għal­kemm din il-politika ma kinitx popolari dak iż-żmien, Mintoff xorta rraġuna li jekk hu monopolju, aħjar ikun tal-gvern u jgawdi minnu kulħadd.
Allura ħadem biex il-gvern dan il-kummerċ seta’ jagħmlu hu stess bi gwadan għall-konsu­matur u l-“kaxxa ta’ Malta”. Il-ġlieda tal-klassi kienet ħarxa għax dawn il-familji sinjuri u b’saħħithom ħassew li l-gvern ħadilhom ħobżhom. Il-ġlieda tiegħu għalhekk kienet kontra l-importaturi u mhux kontra kull min kien fil-‘business’.

 

 

Is-suq lokali

Għal dawk li kienu fil-‘business’ u riedu jipproduċu għas-suq lokali kien jitrattahom mod ieħor.
Dak iż-żmien kien jaf li dawn il-familji li kellhom f’idejhom dik it-tip ta’ manifattura Maltija, jiġifieri mmirata biss għas-suq lokali, ma kienux jaslu ’l bogħod iktar mill-għasir tal-għeneb biex jagħmlu l-inbid, il-produzzjoni ta’ oġġetti tal-ikel, fosthom il-ħelu, l-għaġin, il-melħ u l-bżar, is-sulfarini, ix-xama’ u xogħol tal-injam.
Il-magni kienu primittivi, kważi kollha tal-idejn, u ma jwasslux għall-esportazzjoni jew mpjieg ta’ mijiet ta’ per­suni. Kien għalhekk li l-politika ta’ żvilupp ta’ Mintoff kienet immirata lejn il-manifattura ta’ kumpaniji kbar ta’ sidien barra­nin li s-swieq tagħhom kienu barra minn Malta.
Dawn is-sidien meta jinvestu jkunu ġabu pakkett li jinkludi flus barranin għall-investi­ment, ‘know-how’ ta’ kif isir il-prodott, taħriġ lill-ħaddiema, R&D, u swieq barranin li kell­hom diġà huma.
Ħafna drabi dawn kienu sussidjarji ta’ kumpaniji inter­nazzjonali. Ta’ min jgħid li dawn l-kumpaniji setgħu jgaw­du minn trattat ta’ assoċ­jazzjoni li kien sar mas-Suq Komuni Ewropew mill-gvern preċedenti.

 

L-infanzija industrijali

Il-politika ta’ dik li tissejjaħ ‘import substitution’ hija bba­żata fuq l-argument politiku ekonomiku msejjaħ ‘infant industry’.
Dan jgħid li fejn il-poplu ta’ pajjiż sotto-żviluppat trid tħajjru jindustrijalizza bilfors trid tipproteġih matul l-infanzja tiegħu. Bħalma siġra meta tkun żgħira, għadha pjan­ta, trid tipproteġiha kontra l-irwiefen qliel, hekk trid tagħ­mel lill-industrija lokali. Ħafna ekonomisti klassiċi li jispeċ­jaliz­zaw fuq l-iżvilupp tal-pajjiżi, kienu jimbuttaw dan l-argument li kkonvinċa lil ħaf­na pajjiżi ta’ dak iż-żmien biex jipprattikaw din il-politika.
Nistgħu ngħidu li Mintoff dar għal din il-politika l-iktar mill-bidu tat-tmeninijiet ’il quddiem. Żmien meta sab li ma kellux triq oħra. Fil-bidu tat-tmeninijiet l-ekonomija kellha telgħa wieqfa.
Minn naħa waħda sabet ma’ wiċċha kriżi oħra taż-żejt bi prezzijiet għoljin tant li ġabu magħhom riċessjoni internazz­jonali.
L-investiment barrani beda jixxotta u dawk il-kumpaniji stabbiliti f’pajjiżna bdew isibuha diffiċli li jesportaw. Fl-istess ħin biex jiddefendi l-konsumatur mill-prezzijiet għoljin taż-żejt, Mintoff xtaq iżomm il-valur tal-lira Maltija għoli.
Sa dak iż-żmien il-Bank Ċen­trali kien irnexxielu jżomm l-ekonomija u l-inflazzjoni stab­bli billi uża formula bbażata fuq basket ta’ muniti barranin (‘Basket of Currencies’) bħala mod kif il-lira Maltija ssib valur tagħha u żżomm t-triq tan-nofs f’ġungla ta’ valuri ta’ muniti barranin.
Wara l-1981 Mintoff xtaq li l-basket ikollu element qawwi ta’ dollaru Amerikan fih, biex il-valur taż-żejt fi prezzijiet lokali ma jogħliex.
In-naħa l-oħra tal-munita ta’ din il-politika fissret li l-valur estern (meta taqlibhom fi ster­lina jew dollari) tal-oġġetti u servizzi li nesportaw bdew jogħlew u jitilfu l-kompetit­tività internazzjonali.
Dak iż-żmien ukoll l-inflazzjoni bdiet tgħolli rasha.
Bejn minħabba t-telf tal-kompetittività tagħha u r-riċessjoni internazzjonali Malta għaddiet mill-ewwel riċessjoni industrijali tagħha.

 

Ir-risposta ta’ Mintoff

Ir-risposta ta’ Mintoff għal din il-kriżi ma kinitx Keynes-jana, jiġifieri tonfoq minn ġewwa u tagħmel id-defiċit.
Minn naħa waħda għamel minn kollox biex jikkontrolla l-prezzijiet. Kellu s-saħħa tal-istat u wżaha kemm felaħ. Fuq dan tkellimna f’artiklu preċi­denti. Min-naħa l-oħra mar għal politika ta’ ‘import substitution’.
Bil-fondi u għajnuna ta’ konsulenza industrijali miċ-Ċina waqqaf numru ta’ fabbriki żgħar għas-suq lokali u dak Libjan. Il-mod kif Mintoff ried iwaqqaf l-emoroġija ta’ riservi barranin ħerġin barra l-pajjiż f’importazzjoni fi żmien meta l-pajjiż naqqas ħafna l-espor­tazzjoni kien billi jikkontrolla l-importazzjoni filwaqt li jissos­twixxiha bil-produzzjoni lo­kali.
Il-politika kienet tidher lo­ġika u fattibbli. Ara liema oġġetti l-Maltin kienu l-iktar jixtru minn barra u ssostit­wixxihom bi produzzjoni lokali. Ħġieġ, ċikkulata, żebgħa, sapun, imrietel, twapet, u ħafna oġġetti oħrajn.
Meta l-pajjiż ikun qed jif­faċċja theddida għall-impjiegi, Mintoff sab l-okkażjoni biex l-imprendituri Maltin jingħataw iċ-ċans u l-assistenza bħalma konna tajna u għadna nagħtu lill-barranin.
Wieħed irid jifhem li għal­kemm ekonomikament din il-politika ta’ tariffi għolja u kwoti fuq l-importazzjoni setgħet għamlet sens għal pajjiż wie­ħed, dan ma jagħmilx sens fuq skala globali għax iwassal għal qagħad f’ħafna pajjiżi. Fil-fatt trattati tal-kummerċ inter­nazzjonali li ġew wara dak iż-żmien raw li dan ma jkunx iktar permess.
Fl-istess ħin anke jekk kieku llum jiġi mħolli jagħmel dan xorta l-politika ma tagħmilx sens għal ekonomija b’suq żgħir. L-Amerika u ċ-Ċina hu­ma kbar u teoretikament jis­tgħu jagħlqu u jirrestrinġu l-importazzjoni. Pajjiżi iżgħar ma jistgħux. Għal Malta żgur li kif kompliet ġiet ipprattikata anke wara dan il-perjodu sa meta dħalna fl-Unjoni Ewropea ma kinitx tagħmel sens.
Kienet tagħmel sens biss jekk din il-politika kienet tillimita ż-żmien ta’ protezzjoni, per eżempju, għal għaxar snin biss. L-argument tal-“infanzja in­dus­trijali” jibqa’ jreġi jekk tipproteġi s-“siġra kummer­ċjali” sakemm tikber u tissaħ­ħaħ u tiġi fuq saqajha u mhux tibqa’ tipproteġiha għal dejjem. Jekk tagħmel hekk tispiċċa b’in­dustriji infantili għal għomrok. Il-piż fuq il-konsumatur ikun żejjed u mhux sostenibbli.
Ukoll il-mod li tiskoraġġixxi l-importazzjoni jekk dan kellek bżonnu kellu jkun bit-tariffi u mhux bil-kwoti u projbizz­jonijiet simili. Dawn ifaqqsu r-riskju ta’ ħafna abbużi għax kollox jiddependi minn dipar­ti­ment governattiv wieħed. Kien ikun aħjar li jkollok taxxa jew tariffa b’persentaġġ definit u dan tnaqqsu maż-żmien. B’hekk timporta kemm trid sakemm tħallas it-tariffa ta’ protezzjoni.

 

Ġudizzju

Issa li għaddew tant snin x’ġudizzju jista’ wieħed jgħaddi fuq dawn il-policies ekono­miċi?
L-istatistika turina li bla dubju ta’ xejn is-snin tal-pjan ta’ żvilupp 1973-1979 kien veru tad-deheb fis-sens ta’ rekord ta’ tkabbir ekonomiku tul dawk is-snin fejn l-esportazzjoni u t-turiżmu kissru kull rekord u qabżu l-miri tal-pjan innifsu. Huma wasslu l-gvern iwaqqaf ‘welfare state’ ġeneruż min­għajr ma jiżdied id-dejn. Is-snin ta’ riċessjoni kienu ta’ tba­tija għax il-politika ma kinitx ekonomikament daqshekk sofistikata.
Meta tkun kaptan f’maltem­pata tagħmel dak kollu li jiġi għal idejk u li taħseb hu ta’ ġid għall-pajjiż. Illum nafu aħjar.

 

 

– l-orizzont: It-Tnejn, 17 ta’ Settembru, 2012

author_pc

,

115 responses to “Biex nitgħallmu mill-passat”

  1. priligy generico Undoubtedly, there is a chronological gap between the Middle and Upper Paleolithic, represented by the disappearance of Neanderthals and the appearance of sapiens, and none of our results confirm the contemporaneity of these two species in this region

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *