Minbarra l-kriżijiet globali Malta għandha l-kriżijiet tagħha.Dawn nistgħu nsejħulhom kriżi jiet li nistgħu nevitaw. Waħda minnhom tikkonċerna l-ħażna tal-ilma ta’ taħt l-art u l-użu li jsir minnha. Ħażna naturali li tif forma fil-blat, fuq wiċċ tat-tafal, mill-ilma tax-xita.

Proċess li jieħu s-snin. Il-kriżi li qegħdin niffaċċjaw hija li billi minn din il-ħażna qegħdin nieħdu aktar milli jidħol, hemm periklu li fi żmien 15-il sena din il-ħażna nkunu ħlejniha. Biex inkunu pre ċiżi niġbdu l-ilma baħar biex jieħu post l-ilma ħelu. Il-konsegwenzi huma ovvji. L-ilma tax-xorb u tas-saqwi ma jibqax sostenibbli.
Il-protezzjoni u l-immaniġġjar tal-ħażniet tal-ilma naturali mhix xi ħaġa li tapplika biss għal pajjiżna. Tant li l-Unjoni Ew ropea fis-sena 2000 ħarġet Direttiva – Water Framework Di rective – li tistabbilixxi protezzjoni għall-ilmijiet kollha tal-wiċċ u għall-ilmijiet kollha ta’ taħt l-art b’obbligu li jiġi evitat kwalunkwe deterjorament tal-is tatus, u li, bħala regola, jinkiseb status tajjeb sas-sena 2015. Il-pajjiżi membri tal-UE kellhom iħejju pjan ta’ miżuri kif kienu se jagħmlu dan. Miżuri li kellhom jintbagħtu lill-Kummissjo ni Ewropea sas-sena l-oħra.

Fi ftit kliem: il-Gvern kellu jis sottometti pjan ta’ kif l-ilma se jkun immaniġġjat b’mod li ħa mes snin oħra jkollna ilma ta’ kwalità tajba u li jkun sostenibb li, jiġifieri li l-ilma ta’ taħt l-art ma jittellax b’rata ogħla mir-riforniment tiegħu. Mhux xi pjan faċli. Jinvolvi ħafna studji, fosthom ġeoloġiċi, biex ikunu magħrufin is-sorsi, kif ukoll kif se jikkontrolla d-domanda minn ħafna sorsi u setturi. Il-Gvern Malti kien tard biex jagħ mel dak mitlub minnu u kien għalhekk li f’Ġunju li għadda l-Kummissjoni Ewropea bdiet pro ċeduri ta’ ksur tad-direttiva kontra Malta.

Id-Direttiva tal-Unjoni Ewropea tesiġi li l-ispiża tal-produzzjoni tiġi koperta minn ħlas. Jiġifieri bħal ħafna prodotti oħrajn l-ilma jrid ikollu prezz.

Il-prezz għandu żewġ funzjo nijiet. Hemm il-funzjoni li permezz tagħha min jipproduċieh u jqassmu jdaħħal flus biex iħallas is-salarji u l-ispiża tal-produzzjoni u distribuzzjoni. Hemm il-funzjoni l-oħra, dik mil-lat ekonomiku, li jingħata sinjal lill-konsumatur skont il-provvista u d-domanda. Aktar ma tkun skarsa l-provvista u għolja d-domanda aktar ikun għo li l-prezz. B’hekk tiġi mħarsa s-sostenibbiltà tal-prodott.

Iżda li titlob id-Direttiva tal-UE mhux li jkun hemm prezz ugwali għal kulħadd, imma li l-awtoritajiet li jipproduċu l-ilma jrid ikollhom dħul biżżejjed biex jagħmel tajjeb għall-ispej jeż tagħhom. Dejjem jekk il-pro dutturi huma effiċjenti, iżda fuq dan il-punt diġà ktibt fit-tul fl-imgħoddi fir-rigward tal-enerġija.

Dwar kif imbagħad jingħata dan is-sinjal u x’jinċentivah, jis ta’ jkun il-prezz li jagħmel dan, imma jista’ jkun hemm modi oħrajn kif wieħed jara li d-do manda tkun ikkontrollata. Però jekk l-ilma jkun b’xejn għal ħafna konsumaturi jew produtturi żgur li l-użu tiegħu jiżbroffa bil-kbir.

Diversi huma dawk li jtellgħu jew jużaw l-ilma minn taħt l-art. Hemm is-settur agrikolu, is-settur industrijali u s-settur domestiku. Għandhom dawn jit poġ ġew f’keffa waħda, hu x’inhu l-użu li jsir mill-ilma li jtellgħu minn taħt l-art?

Le, m’għandux isir hekk. Kull settur għandu l-bżonnijiet tie għu. Nieħdu s-settur agrikolu. Dan hu settur speċjali. Il-biedja, mill-antik, dejjem kellha ċerti drittijiet fuq is-sorsi tal-ilma, fid-diversi livelli ta’ taħt l-art, u allura mhux lakemm tgħidlu li se jibda jħallas.

Imma l-akbar raġuni hi li bħa la settur, is-settur agrikolu huwa globalment fi stat li jistħoqqlu l-għajnuna. Fil-verità m’għadux attraenti. It-tfal tal-bdiewa xejn ma jixtiequ jkomplu fix-xogħol ta’ missirijiethom. Il-produzzjoni tal-ħxejjex f’pajjiżna qiegħda dejjem tonqos. U allura huwa settur speċjali li l-Gvern għandu raġun jissussidjah. Jista’ jissussid ja b’mod dirett lis-settur b’fondi tal-UE jew jissussidjalu wkoll l-ilma, li jkun ifisser li dan irid jiffinanzjah ħaddieħor.

S’hawnhekk wieħed x’ak tarx li jifhem. Imma ma jfissirx li b’daqs hekk żidt il-ħażna tal-ilma. Il-ħażna se tibqa’ dik li hi. L-iskarsezza se tibqa’ hemm. Is-settur agrikolu, il-bidwi, kif se jin ġieb konxju li l-iskarsezza tal-ilma se tikber?

Id-deterrent tal-prezz mhux l-unika soluzzjoni. L-UE tgħid li hemm modi oħrajn, skemi kif dan jista’ jsir. Hemm is-sis tema tal-kwoti, sistema li trid, u għandha, tkun miftehma mas-settur.

Fir-rigward tal-industrija l-istorja hija differenti. Nieħdu s-settur tal-luminata. Din mhix industrija li tħaddem in-nies? Iva, veru, iżda f’dan il-każ għandu jħallas min jix rob il-luminata u mhux it-‘taxpayer’. Jekk il-Gvern irid verament jgħin lill-industrija kollha u mhux lil xi tnejn jew tlieta partikolari, allura għand ha tkun issussidjata l-enerġija mhux l-ilma. Ngħidu biss li kie ku llum kulħadd iħallas għall-użu li jagħmel mill-ilma u jieqaf l-użu illegali, kieku t-tariffa tal-ilma fid-djar għand ha tonqos mhux ftit.

Fl-isfond ta’ dan kollu huwa ironiku l-fatt li minkejja l-iskarsezza tal-ilma hemm sorsi oħrajn li qegħdin ikunu injorati, li mhux isir użu minn hom. Hemm l-ilma tal-bjut li ħafna minnu jispiċċa fit-toroq u finalment fil-baħar. Hemm minnu li jmur direttament fid-drenaġġ. Hemm l-ilma li nużaw biex ninħaslu.

Kollu jis ta’ jiġi riċiklat u jintuża għas-settur agrikolu. Hemm l-ilma tad-drenaġġ li jissaffa. Se jsir impjant ġdid għal dan il-għan f’Tal-Barkat li se jwassal biex 80% tad-drenaġġ jissaffa imma se jintrema l-baħar, ilma li jista’ jintuża għas-settur agrikolu u industrijali.

Fadal ħafna xi jsir dwar kon servazzjoni u produzzjoni tal-ilma, li jista’ jwassal biex tin tla ħaq id-domanda bla ma jkoll na għalfejn ngħollu l-prezz għaliha. Però l-awtoritajiet iridu jirsistu u mhux jitol bu derogi u dewmien ieħor biex nibqgħu nkarkru saqajna. Għax bħalma qalu l-esperti: fi ftit snin oħrajn ikun tard wisq.

Din il-ġimgħa fil-Parlament Ewropew

Is-sessjoni plenarja tal-Parlament Ewropew din il-ġim għa tiltaqa’ fi Strassburgu, bejn illum u nhar il-Ħamis li ġej. L-aġenda, fil-qosor, ta’ dak li se jkun diskuss hija:

Is-Summit tal-UE – Van Rom puy fi Strassburgu – l-MEPs se jiddiskutu l-eżitu tas-Summit tal-UE li sar nhar l-Erbgħa li għadda mal-President tal-Kunsill Ewropew, Herman Van Rom puy, u mal-Kummissjoni. Din hija l-ewwel darba li Van Rompuy se jintervjeni fi Strassburgu wara laqgħa tal-Kunsill Ewro pew, hekk kif meħtieġ mit-Trattat ta’ Lisbona.

Superviżjoni Finanzjarja – Nhar l-Erbgħa li ġej il-Parlament se jivvota biex japprova l-pakkett leġislattiv dwar is-su per viżjoni finanzjarja li għandu jagħti bidu għal ambjent fondamentalment mibdul fil-qasam tar-regolazzjoni finanzjar ja Ewropea. Se jiġu stabbiliti tliet awtoritajiet ġodda biex jis sorvel jaw is-settur tal-banek, tas-swieq finanzjarji, u tal-assi gurazzjoni u l-pensjonijiet, fil waqt li korp ieħor se jkun in karigat biex jissorvelja u jwissi dwar il-livell ta’ riskju fl-ekono mija tal-UE.

Ir-regoli tal-baġit tas-snin bejn l-2007 u l-2013: Il-Parlament Ewropew qed jitlob għal iżjed flessibbiltà fir-regoli tal-ba ġit biex ikun jista’ jwieġeb aħjar għar-responsabbiltajiet futuri li ġejjin mit-Trattat ta’ Lisbona jew għal affarijiet mhux mistennijin. L-MEPs fil-Kumitat għall-Baġit qablu li r-regoli attwali huma stretti wisq biex jippermettu t-tibdil necessarju u l-allokazzjoni ta’ flus lejn prijoritajiet ġodda.

Rispons għall-kriżijiet futuri fil-provvista tal-gass – Nhar l-Erbgħa li ġej il-Parlament Ewro pew għandu jivvota liġi li permezz tagħha għandu jiġi żgurat li ma jkunx hemm nuqqas ta’ gass fid-djar minħabba kriżi fil-provvista tal-gass. Minbarra hekk, tali kriżijiet għandhom jiġu ġestiti aħjar. Din il-liġi ġdida għandha twassal għal pjani aħjar ta’ kordinazzjoni u interkonnessjoni tal-gass madwar l-UE.

Titjib fl-investigazzjoni ta’ inċidenti fl-avjazzjoni – Liġi ġdi da tal-UE li għandha tiġi vvo tata nhar l-Erbgħa li ġej għand ha tiżgura li fi żmien sagħtejn wara inċident tal-ajru, il-linja tal-ajru kkonċernata tipprovdi l-lista ta’ passiġġieri abbord l-aj ruplan biex jiġu informati l-qraba. Qabel kull titjira, il-passiġ ġieri se jkollhom ukoll id-dritt li jindikaw isem ta’ kuntatt f’każ ta’ inċident. Wara inċident, għand ha tiġi pprovduta wkoll lista ta’ oġġetti perikolużi abbord l-ajruplan.

Moniteraġġ aħjar għal mediċini aktar siguri – Il-pazjenti fl-Ewropa jkunu mħarsin u informati aħjar dwar l-użu tal-me diċini u l-effetti mhux mixtieqa tagħhom jekk il-Parlament ja dot ta test leġislattiv li fuqu digà ntlaħaq ftehim mal-Kunsill. La darba tkun adottata, il-liġi l-ġdi da tipprevedi t-twaqqif ta’ websajts nazzjonali u Ewropej fuq il-medicini, biex il-pazjenti jin għa taw aktar informazzjoni. Minbarra hekk, il-pazjenti se jkoll hom l-opportunità li jirrap portaw reazzjonijiet mhux mixtieqa lill-awtoritajiet nazzjonali.

Agrikoltura: protezzjoni tas-saħħa u kontroll tal-bijoċidi – Il-prodotti ta’ kontroll ta’ orga niżmi li jagħmlu ħsara għandhom jiġu approvati qabel ma jkunu jistgħu jinbiegħu fl-UE. Għalhekk qed isir aġġornament tar-regoli dwar ’l hekk imsejħa bijoċidi, prodotti ta’ kontroll bar ra l-qasam tal-agrikoltura, biex tiżdied il-protezzjoni tas-saħħa u dik ambjentali, filwaqt li jiġi ssimplifikat il-proċess ta’ approvazzjoni għall-kumpaniji biex ibigħu dawn il-prodotti.

Il-piraterija fuq l-Internet – L-MEPs huma mistennijin jiddiskutu rapport leġislattiv li jipp roponi li jitneħħew l-ostakli għal suq digitali wieħed biex jitnaqqsu l-abbużi kontra d-drit tijiet kontra l-awtur fuq l-Internet.

Ftehim ta’ riammissjoni għall-immigranti mill-Pakis tan mhux awtorizzati – Għada l-Parlament għandu jivvota fuq ftehim ġdid mal-Pakistan dwar ir-riammissjoni ta’ individwi li jgħixu fl-UE illegalment. Dan il-ftehim kontroversjali, li fuqu l-Parlament għandu d-dritt tal-veto, ifittex li jiġġieled l-immig razzjoni klandestina billi jagħ milha aktar faċli li immigranti illegali jirritornaw lejn il-pajjiż ta’ oriġini tagħhom.

Kummerċ elettroniku – In-negozju fuq l-Internet għandu l-ogħla rata ta’ tkabbir meta mqabbel ma’ tipi oħrajn ta’ kum merċ, iżda xorta huwa wie ħed minn kull tliet konsumaturi li jikkonsidraw jixtru xi ħaġa minn xi pajjiz ieħor tal-UE permezz tal-Internet. L-MEPs niedew proposti biex jinkoraġġixxu l-kummerċ elettroni ku minn pajjiż għal ieħor u biex il-konsumaturi jkollhom fiduċja f’dan il-metodu ta’ kummerċ.

Ir-relazzjonijiet UE-Ċina – Għa da l-MEPs mistennijin jiddiskutu mal-Kunsill u l-Kum miss joni dwar l-izviluppi fit-taħ ditiet dwar il-klima qabel il-Kon ferenza ta’ Cancun, kwistjoni jiet kummerċjali, l-embargo tal-armi maċ-Ċina u l-qagħda tad-difensuri tad-drittijiet tal-bnie dem. L-UE u ċ-Ċina se jil taq għu għat-13-il summit ann wali tagħhom fis-6 ta’ Ottubru.

Projbizzjoni ta’ importazzjoni ta’ prodotti magħmulin f’ħabsijiet Ċiniżi – Il-Parlament se jiddiskuti dwar kif l-UE tista’ tevita l-importazzjoni ta’ prodotti magħmulin mill-priġu nieri f’kampijiet tax-xogħol Ċiniżi.

L-MEPs mistennijin jistaqsu lill-Kummissjoni kif tista’ tiġ ġieled il-kompetizzjoni inġusta li tirriżulta mill-importazzjoni ta’ dawn il-prodotti, u kif bi ħsieb ha tqajjem din il-kwistjoni waqt in-negozjati maċ-Ċina.

Informazzjoni provduta mill-Uf fiċċju tal-Parlament Ewropew f’Malta.

L-Orizzont – It-Tnejn, 20 ta’ Setembru, 2010