F’pajjizna qabdet sew id-diskussjoni dwar jekk għandux jiżdied jew le, il-’leave’ tal-maternità. Kollox huwa instigat minn proposta li qiegħda ssir fl-Unjoni Ewropea. Dik li l-minimu ta’ ‘leave’ li jingħata jiżdied minn 14-il ġimgħa għal 20 ġimgħa, fil-każ tal-omm.

Huma diversi l-pajjiżi Ewropej li diġa’ għandhom iktar minn 20 ġimgħa ta’ ‘leave’ tal-maternità, iżda jekk din il-liġi tgħaddi, se taffettwa sew lil Malta.

Dan hekk kif bħalissa il-liġijiet ta’ pajjiżna jitolbu biss il-minimu ta’ 14-il ġimgħa. B’hekk, b’din il-proposta, il-‘leave’ se jkun qiegħed jiżdied b’sitt ġimgħat.

Qiegħed ikun propost ukoll li l-‘leave’ tal-paternità, bil-liġi, ikun ta’ ġimagħtejn.

Rapport Ewropew

Dawn il-proposti joħorġu mir-rapport tal-Membru tal-Parlament Ewropew, Portugiża, Edite Estrela.

Estrela targumenta li l-għan tar-rapport huwa li jidħlu miżuri biex jinkoraġġixxu t-titjib fis-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol għall-ħaddiema nisa tqal u ħaddiema li jkunu għadhom kif welldu jew ikunu qegħdin ireddgħu.

Estrela hija soda ħafna fl-argumentazzjoni tagħha dwar din iż-żieda. Fil-fatt, il-proposta oriġinali mill-Kummissjoni Ewropea, kienet tgħid li l-minimu għandu jitla’ għal 18-il ġimgħa, iżda fir-rapport tagħha l-Portugiża żiedet in-numru ta’ ġimgħat.

Mitluba tikkumenta dwar il-proposti tagħha Estrela saħqet li hekk kif l-Unjoni Ewropea se tkun qiegħda temenda direttiva li ilha fis-seħħ 18-il sena ikun ta’ għajb jekk il-kundizzjonijiet ma jitjiebux.

Estrela spjegat ukoll kif miżuri li hija qiegħda tipproponi huma diġà fis-seħħ f’xi pajjiżi, filwaqt li żiedet tgħid li l-pajjiżi membri se jkollhom tliet snin ċans biex idaħħlu l-miżuri kollha fis-seħħ, jekk ir-rapport tagħha jkun approvat.

Estrela spjegat ukoll li hemm żewġ tipi ta’ reżistenzi għal din il-proposta: “Hemm żewġ tipi ta’ reżistenza. L-ewwel hemm ir-reżistenza ideoloġika – hekk kif il-Parlament Ewropew jirrappreżenta nies minn oriġini differenti, kulturi differenti, pajjiżi differeti, b’ideoloġiji u esperjenzi differenti – dik tiġri meta niddibattu kwistjonijiet ta din in-natura, l-iktar meta jkun hemm l-opinjonijiet li l-mara għandha tibqa’ d-dar. Imbagħad, hemm ir-reżistenza finanzjarja, dawk li jargumentaw dwar l-ispiża.”

Għall-mistoqsija jekk dan iż-żmien ta’ riċessjoni hux ideali biex jidħlu miżuri ġodda, hija wieġbet hekk: “X’se jkunu l-konsegwenzi ta’ rata ta’ fertilità baxxa? It-tfal tal-lum huma dawk li għada jridu jħallsu t-taxxa u li għandhom ikunu responsabbli biex jigarantixxu s-sostenibbiltà tas-sigurtà soċjali.”

“In-nisa m’għandhomx ikunu obbligati biex jgħażlu bejn li jkunu ommijiet u per eżempju li jkollhom responsabbiltajiet ta’ ‘management’. Il-klassi tan-nofs ma tistax taffordja li toqgħod id-dar għal ħafna żmien, mingħajr l-ebda dħul, u perjodu twil ‘il bogħod mix-xogħol jgħamel id-dħul lura iktar diffiċli,” żiedet tgħid f’intervista fuq is-sit elettroniku tal-Parlament Ewropew.

Kwistjoni ta’ mentalità

Mitluba tikkummenta dwar il-proposta tal-’leave’ tal-paternità, Estrella qalet li din hija wkoll kwistjoni ta’ mentalità.

“F’pajjiżi fit-tramuntana tal-Ewropa, raġel li ma jieħux il-‘leave’ tal-paternità u mhux preżenti d-dar huwa meqjus bħala missier ħażin. Fin-naħa ta’ isfel raġel li jieħu l-‘leave’ tal-paternità huwa meqjus bħala ħaddiem ħażin,” qalet Estrella.

“Jiena favur li jinqasmu t-tipi kollha ta’ responsabbiltajiet,” insistiet Estrella.

Jingħad li miżuri simili jistgħu jgħinu biex iktar nisa jidħlu fid-dinja tax-xogħol, anke jekk ma jeżistix qbil dwar kemm se jkun b’saħħtu dan l-impatt.

Li hu żgur hu, li l-aħħar ċifri ppubblikati mill-Unjoni Ewropea jikkonfermaw il-ħtieġa li din r-rata ta’ parteċipazzjoni tan-nisa, f’pajjiżna, tiżdied. Fil-fatt Malta għandha l-inqas numru ta’ nisa fid-dinja tax-xogħol b’37.7%. Dan meta mqabbel mal-medja tal-Unjoni Ewropea li huwa 58.6%.

Konklużjonijiet diversi

Fl-aħħar xhur saru żewġ rapporti dwar dak li qiegħda tipproponi Estrela. Wieħed kien ikkummissjonat mill-għaqdiet ta’ min iħaddem (MBB) u ieħor ikkummissjonat mill-Fondazzjoni IDEAT, li sar mill-Membru Parlamentari Ewropew il-Professur Edward Scicluna. Ir-rapport ta’ Scicluna huwa ferm iktar ottimist minn dak tal-MBB, fejn għandu x’jaqsam ir-riżultat li miżura simili jista’ jkollha.

L-MBB qalu li l-leave tal-maternità u tal-paternità flimkien jiswew lill-pajjiż mat-12-il miljun ewro fis-sena, bl-effett ikun wieħed remot. Scicluna jgħid li din iċ-ċifra hija waħda eċċessiva filwaqt li jgħid li l-impatt ta’ miżura simili għandu jkun wieħed tajjeb ferm.

It-TORĊA tkellmet ma’ Scicluna, fejn tlabnih jispjega ċertu konklużjonijjiet tar-rapport tiegħu.

Filwaqt li fir-rapport tiegħek tistma li ż-żieda fil-leave tal-maternità tiswa lill-pajjiż ħames miljun ewro, dak ikkummissjonat mill-għaqdiet ta’ min iħaddem jistma li din se tiswa 7.5 miljun ewro. Mill-analiżi tiegħek minn fejn tirriżulta din id-differenza? Hemm differenza wkoll fil-każ tal-leave tal-paternità fejn l-MBB qalet li se jiswa mal-4.5 miljun ewro. Tista’ tispjega?

Sew it-teorija ekonomika tas-swieq kif ukoll xogħol ekonometriku bbażat fuq teorija tad-“duality” minn Diewert u oħrajn f’dan il-kamp, juru li l-bidla marġinali fil-produzzjoni ta’ ażjenda meta jiżdied jew jitnaqqas ħaddiem tiġi kkalkulata l-aħjar permezz tal-paga ta’ dik il-persuna. Mhux sew li żżid il-profitti wkoll. Jekk tieħu ċ-cifri li rriżultaw lill-MBB u tibbażaha kif suppost, iċ-ċifra taqa’ kważi bin-nofs.

L-istess jiġri fil-każ tal-‘leave’ tal-paternità, s’intendi kalkulati fuq is-salarji tal-irġiel u skont is-setturi li jaħdmu fihom.

Meta mbagħad tikkonsidra li fil-każ tan-nisa hemm indikazzjonijiet li din iċ-ċifra, ta’ 2,268 mara li kienu intitolati għal leave tal-maternità, kienet minfuħa żżejjed minħabba l-assunzjoni tar-Rapport tal-MBB li mara ta’ ċerta età, per eżempju 20 sena, għandha l-istess probabbiltà li jkollha tarbija sew jekk taħdem u sew jekk għażlet li toqgħod id-dar biex trabbi familja. Dan ma japplikax fil-każ ta’ Malta fejn ħafna nisa jiddeċiedu li jieqfu mix-xogħol espressament biex irabbu familja.

U għalhekk ir-rapport tiegħi qiegħed jirrakkomanda li minflok ħafna stimi bbażati fuq assunzjonijiet, il-gvern għandu jiġbor l-istatistika preċiża ta’ dawk in-nisa li għamlu użu mil-leave tal-maternità matul is-sena b’informazzjoni ta’ fejn jaħdmu u kemm ħadu leave tal-maternità u kemm tħallsu waqt dan il-leave.

Din iċ-ċifra meta tapplikaha għal sitt ġimgħat ta’ leave tal-maternità u ġimgħatejn leave ta’ paternità għandha toqrob iktar lejn il-ħames miljun ewro milli għat-12-il miljun ewro ta’ spiża.

Ingħad li l-leave tal-maternità jista’ jkollu effett inċert fuq ir-rata ta’ parteċipazzjoni tal-mara fid-dinja tax-xogħol. Żgur li għandek ħsibijiet differenti, tant li r-rapport tiegħek jikkonkludi li jista’ jkun hemm żieda ta’ 9%. Kemm hija reali din iċ-ċifra? Ħafna raw l-ammont ta’ 9% bħala wieħed ottimistiku wisq.

Studji xjentifiċi li saru f’ħafna pajjiżi tad-dinja, inkluż fl-Unjoni Ewropea, minn istituzzjonijiet ta’ riċerka bħalma hi l-OECD u l-Bank Ċentrali Ewropew, juru b’ċertezza li sa perjodu ta’ madwar disa’ xhur leave tal-maternità, l-għotja ta’ kull ġimgħa ta’ leave tal-maternità żżid ir-rata ta’ parteċipazzjoni tan-nisa fl-età ta’ bejn 25 u 54 sena (prime age). Imbagħad dawn l-istudji josservaw li r-rata ta’ parteċipazzjoni tibda tiġi effettwata negattivament jekk il-leave jitwal aktar minn disa’ xhur. Fuq il-bażi tal-istudju riċenti tal-Bank Ċentrali Ewropew, f’pajjiżi tal-Unjoni Ewropea, fuq medda ta’ 20 sena, il-projections applikati għal żieda ta’ sitt ġimgħat leave ‘il fuq mill-14-il ġimgħa leave li diġà jingħata huma ta’ disa’ punti perċentwali fuq ir-rati eżistenti tal-‘prime age women’.

Fil-każ ta’ Malta dawn jissarrfu f’madwar 7,500 mara li jitħajru joħorġu jaħdmu b’riżultat ta’ dan il-benefiċċju.

Fuq skala nazzjonali, għal etajiet ta’ bejn 15 u 64 sena, b’din iż-żieda r-rata ta’ parteċipazzjoni titla’ għal ftit iżjed minn ħames punti perċentwali.

Irridu ngħidu li jekk tingħata, Malta b’din iċ-ċifra addizzjonali xorta tibqa’ l-aħħar f’dik li hija rata ta’ parteċipazzjoni femminili fl-Unjoni Ewropea.

F’Malta huwa l-privat li jħallas għal-leave tal-maternità. X’inhu l-impatt ta’ dan?

Is-sistema preżenti hija inġusta u diskriminatorja mhux biss fil-konfront ta’ min iħaddem, imma wkoll fil-konfront tal-ħaddiema nisa.

Min iħaddem ħaddiema nisa qed ikun ‘penalizzat’ għax irid iġorr il-piż kollu waħdu meta jħallas il-leave tal-maternità. Dan huwa inġust.

Min-naħa l-oħra, huwa inġust fil-konfront ta’ ħaddiema nisa, speċjalment żgħażagħ, li jkunu qegħdin ifittxu x-xogħol u li għalih ikunu qed jikkompetu magħhom ħaddiema rġiel. Min iħaddem ċertament li jieħu inkonsiderazzjoni r-‘riskju’ li l-ħaddiema żgħażagħ nisa jistgħu joħorgu tqal, bil-‘konsegwenza’ li jridu jingħataw is-salarju xorta waħda fil-pagi offruti, jiġifieri aktar baxxi, proprju minħabba l-possibiltà tal-leave tal-maternità.

Għandu jkun il-gvern li jagħmel taj jeb għaż-żieda fil-leave tal-maternità, la darba qed jinġieb l-argument li l-pajjiż u l-ekonomija se jgawdu?

Ħafna jħobbu jirreferu għall-ħlas tal-leave tal-maternità bħala piż. F’dan il-kuntest m’huwa xejn differenti minn obbligi soċjali oħrajn, bħall-ħlas waqt l-irtirar (pensjonijiet); ħlas għal waqt il-mard (sick leave); u ħlas għal waqt il-qgħad (unemployment benefit). Il-leave tal-maternità huwa obbligu soċjali ieħor bħal dawn kollha.

Però b’differenza mill-obbligi soċjali l-oħra, fil-każ tal-’leave’ tal-maternità hemm provi xjentifiċi ċari li juru li l-pajjiż jiffranka spejjeż relatati ma’ problemi ta’ saħħa tal-omm u t-tarbija, iżda wkoll, bħalma wrejna, hemm impatt pożittiv qawwi fuq l-ekonomija tal-pajjiż.

Dan il-gwadann tal-aħħar kien ukoll enfasizzat mill-Aġenda ta’ Lisbona tal-UE li poġġiet iż-żieda fil-parteċipazzjoni tal-mara bħala waħda mill-miri ewlenin.

Fuq iċ-ċifri tar-rapport tiegħi nistma mill-inqas illi kieku kellek timmultiplika l-ammont ta’ impjiegi ġodda, madwar 7,500, b’salarju medju ta’ €10,000 fis-sena, dawn iġibu medja ta’ bejn €70 u €80 miljun fis-sena f’valur addizzjonali.

Altru milli dan huwa piż, dan huwa investiment ekonomiku u soċjali li l-pajjiż għandu jidħol għalih. L-importanti hu li l-ispiża tiegħu tinfirex fuq kull settur ekonomiku tal-pajjiż bħalma tinfirex l-ispiża tal-obbligi soċjali l-oħrajn. Hemm ħafna skemi li taħthom dan jista’ jsir.

It-Torċa – 15 ta’ Awissu, 2010

minn Aleander Balzan